Η απόλυση εργαζομένου είναι ένα δυσάρεστο αλλά μερικές φορές αναπόφευκτο γεγονός που συμβαίνει στην εργασιακή καθημερινότητα. Ο εργοδότης καλείται να διαχειρισθεί την κατάσταση αυτή με όσο το δυνατόν λιγώτερο επώδυνο και σε κάθε περίπτωση νομικά και ανθρώπινα ορθό τρόπο.

Ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι λόγοι απόλυσης ενός εργαζομένου;

• Μη ικανοποιητική απόδοση - Διαρκής αδυναμία για εκτέλεση υπαγορευόμενων καθηκόντων ή ανταπόκρισης σε προκαθορισμένα πρότυπα μιας θέσης εργασίας

• Έλλειψη κατάλληλων προσόντων -  Η αδυναμία του εργαζομένου να εκτελέσει την εργασία που του ανατίθεται

• Μεταβολές των απαιτήσεων μιας θέσης - Η αδυναμία του εργαζομένου να εκτελέσει την ανατιθέμενη εργασία έπειτα από μεταβολή της φύσης της θέσης

• Ανάρμοστη συμπεριφορά - Συνειδητή και εκούσια παραβίαση των κανόνων της επιχείρησης

• Απείθεια - Άμεση αμφισβήτηση της εξουσίας του προϊστάμενου και ανυπακοή ή άρνηση υπακοής, στις εντολές του, ιδιαίτερα μπροστά σε άλλους

• Επιχειρηματικοί λόγοι - Μείωση προσωπικού λόγω οικονομικών δυσκολιών, η συγχώνευση με άλλη εταιρία, η πώληση της εταιρίας 

Βασικές αρχές της ανακοίνωσης απόλυσης

Βασική επιδίωξη είναι να αντιληφθεί ο εργαζόμενος τη δεδομένη κατάσταση και τις επιπτώσεις που έχει στο άτομό του, να κατανοήσει ότι αντιμετωπίζεται με δίκαιο τρόπο και σεβασμό και ότι η επιχείρηση τηρεί τις νομικές και ηθικές πτυχές στη διαδικασία αυτή,  και  να περιορισθεί στο ελάχιστο η όποια αναστάτωση στους υπόλοιπους εργαζόμενους.

Η απόλυση θα πρέπει να γίνει  σε μια συνάντηση με τον εργαζόμενο, λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω:

• Η ανακοίνωση απόλυσης γίνεται  από τον εργοδότη και τον προϊστάμενο του εργαζόμενου ή το στέλεχος Ανθρώπινου Δυναμικού (αν υπάρχει)
• Να είστε ακριβείς και συνεπείς παρουσιάζοντας τα πραγματικά γεγονότα, δείχνοντας συμπάθεια και τη συμπαράστασή σας
• Ο απολυόμενος εργαζόμενος αξίζει και πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό και αξιοπρέπεια, ανεξάρτητα από το δυσάρεστο της κατάστασης
• Τηρήστε πάντα την απόλυτη εμπιστευτικότητα
• Να έχετε κατά νου ό,τι ο εργαζόμενος που σήμερα απολύεται  μπορεί να είναι αύριο επιχειρηματικός εταίρος ή ο πελάτης σας

Κρατήστε τη συνάντηση όσο το δυνατό συντομότερη για του εξής λόγους:

• Μπορεί να ανοίξει μια συζήτηση για τομείς διαφωνίας όταν η απόλυση είναι αναπόφευκτη
• Μπορεί να δώσει την εντύπωση στον απολυόμενο ότι η απόλυσηη είναι διαπραγματεύσιμη
• Αυξάνει την πιθανότητα να ειπωθεί κάτι το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας σε περίπτωση νομικής διαμάχης

Προετοιμασία για τη συνάντηση με τον απολυόμενο εργαζόμενο

Για τη συνάντηση αυτή θα πρέπει να προετοιμαστείτε καλά ...

• Κανονίσετε να συναντηθείτε σε έναν ήσυχο και απομονωμένο χώρο, χωρίς διακοπές και οχλήσεις, και να διαθέσετε επαρκή χρόνο

• Σκεφτείτε για το τι θα πείτε, για να αποφύγετε πιθανή δυσκολία ανακοίνωσης της απόλυσης που θα κάνετε αργότερα και πιθανές έντονες αρνητικές αντιδράσεις
• Αποφασίστε για το ποιός θα λάβει μέρος; Εσείς ως εργοδότης ή και ο  προϊστάμενος του απολυόμενου ή στέλεχος του HR (αν υπάρχει)
• Αποφασίστε για το ποιός θα κάνει την ανακοίνωση απόλυσης στον εργαζόμενο και πότε;
• Ποιό υποστηρικτικό υλικό χρειάζεστε; Πως ξεκινάει η συζήτηση;
• Από πότε ισχύει η απόλυση και τι αποζημίωση θα δώσετε στον εργαζόμενο και ενδεχομένως άλλες παροχές και διευκολύνσεις
• Πότε θα ανακοινώστε την απόλυση στην υπόλοιπη ομάδα (αν υπάρχει) και σκεφθείτε/εκτιμήστε τις πιθανές επιπτώσεις στην ομάδα - στην εργασία κλπ.

Η συνάντηση με τον απολυόμενο

• Να είστε σαφής, με απλό και σταθερό λόγο, αιτιολογείστε την απόφαση, και αναφερθείτε σε ενδεχόμενη δημιουργία νέων θέσεων στο μέλλον
• Μεταφέρετε το μήνυμά σας με ένα τρόπο που δείχνει το οριστικό της απόφασης και σταθείτε πίσω από αυτή τη γραμμή/στάση. Βεβαιωθείτε ότι το μήνυμά σας έχει κατανοηθεί απόλυτα και επαρκώς

• Προετοιμαστείτε για τη ερώτηση “γιατί εγώ?” ειδικά όταν μόνο το συγκεκριμένο άτομο ή κάποια ακόμη άτομα της ομάδας έχουν επιλεγεί για απόλυση

• Ενημερώστε για την αποζημίωση και πως υπολογίστηκε, τη  τελευταία ημέρα εργασίας, υπόλοιπα αδείας κλπ.

• Τακτοποιείστε τα όποια νομικά έγγραφα αφορούν την απόλυση, κανονίστε  για τα περιουσιακά στοιχεία που πρέπει να επιστραφούν από τον εργαζόμενο στην επιχείρηση (πχ laptops, κινητά, κλπ) και καταγράψτε τα πιθανά ανοικτά θέματα που αφήνει πίσω του ο εργαζόμενος
• Εάν αισθάνεστε πως είναι πρέπον για σας, ευχαριστήστε τον εργαζόμενο για την συμβολή του, την εργασία του, τις επιδόσεις του και δώστε να κατανοήσει και να γνωρίζει την εκτίμησή σας στο πρόσωπό του και ότι θα τον βοηθήσετε στην αναζήτηση νέας εργασίας

Συνήθεις ερωτήσεις που θέτει ο απολυόμενος

• Γιατί εμένα και όχι κάποιον άλλο στην ομάδα; Πως έγινε η επιλογή; Πότε θα γίνει η απόλυση; Ποιός πήρε την τελικά απόφαση;
• Ποιούς άλλους αφορά στην ομάδα; Θα έχει επίπτωση και σε κάποιο άλλο άτομο της ομάδας; Πόσοι συνολικά; Πότε θα ενημερωθούν οι συνάδελφοι για την απόλυσή μου;
• Μπορώ να εργαστώ μέχρι τη μέρα απόλυσής μου; Θα μπορώ να έχω τη δυνατότητα να κάνω αίτηση για μια θέση που ίσως είναι ανοικτή σε άλλο τμήμα; Τι θα συμβεί αν βρω μια άλλη θέση μέχρι την ημερομηνία απόλυσης;
• Ποιά είναι η αποζημίωση, πληρωμή υπόλοιπων αδείας κλπ;
• Μέχρι πότε μπορώ να διατηρήσω εργαλεία εργασίας και περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας; Κλπ

Να διασφαλίσετε ότι η απόλυση δεν είναι παράνομη

Για αποφυγή παράνομης απόλυσης εργαζόμενου και πιθανής αγωγής/καταγγελίας από την πλευρά του απολυόμενου θα πρέπει:

• να διασφαλισθεί ότι η απόλυση ακολουθεί συγκεριμένα βήματα που προβλέπεται από την εργατική νομοθεσία προς αποφυγή τυχόν νομικών παρατυπιών

• να χειρίζεστε τα θέματα πειθαρχίας με έναν τρόπο που να μην επιβαρύνετε συναισθηματικά τον εργαζόμενο, και να μην ενεργείτε εν βρασμώ
• να συμβουλεύεστε το τμήμα Ανθρωπίνων Πόρων και τη νομική υπηρεσία (αν υπάρχουν)

Ενημέρωση και καθοδήγηση των υπόλοιπων εργαζομένων που παραμένουν στην επιχείρηση

Μια απόλυση, πόσο μάλλον όταν δρομολογούνται περισσότερες απολύσεις, δημιουργούν μια ανησυχία και ανασφάλεια στους εργαζόμενους που παραμένουν στην επιχείρηση. Γιαυτό θα πρέπει ο εργοδότης και τα στελέχη του να μεριμνήσουν για τη διασφάλιση του ηθικού και της παραγωγικότητας των εργαζομένων και επαναφορά το συντομώτερο δυνατόν της ομαλότητας του εργασιακού κλίματος. Συνιστάται πχ.

• Άμεση ενημέρωση  των υπόλοιπων εργαζομένων ατομικά η ομαδικά για την αποφυγή φημών και παραπληροφόρησης, και λαμβάνοντας υπόψη ότι ο απολυόμενος πιθανόν να μιλήσει στους συναδέλφους του για την απόλυσή του
• Να είστε ειλικρινείς για το τι μπορείτε και για το τι δεν σας επιτρέπετε να πείτε, και να έχετε υπόψη ότι αυτό που θα τους πείτε μπορεί να εκληφθεί ως προσπάθεια διακοπής των προσωπικών σχέσεων μεταξύ των μελών της ομάδας και του απολυόμενου
• Κάντε ανοικτή συζήτηση για έκφραση και συναισθημάτων - όπως άσκηση κριτικής, εκδήλωση απογοήτευσης ή θλίψης -  για την απόλυση και 

δώστε κατευθύνσεις στους εργαζόμενους για το τι λέμε στις περιπτώσεις αυτές στους συναλλασσόμενους με την εταιρία

• Προβείτε στην ανακατανομή ρόλων και στόχων ως απαιτείται

Τέλος να σημειωθεί ό,τι σε περίπτωση αποχώρησης (συνήθως οικειοθελούς) του εργαζομένου είναι επίσης πολύ σημαντικό να γίνεται μια προσπάθεια να κάνετε μια συζήτηση/συνέντευξη για να εκμαιεύσετε πληροφορίες που μπορεί να σας δώσουν καλύτερη εικόνα σχετικά με το τι είναι σωστό – ή λάθος, τι πάει καλά ή λιγώτερο καλά και χρειάζεται βελτίωση στην επιχείρηση.

Πηγή: Δημήτρης Γρέβιας, μέλος του ΚΕΜΕΛ και ειδικός στη Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού, σε συνεργασία με συναδέλφους του ΚΕΜΕΛ