Όταν μιλάμε για υγεία και ασφάλεια στην εργασία αναφερόμαστε κυρίως στη φυσική και ψυχολογική κατάσταση των εργαζομένων χώρο στο χώρο εργασίας και στο εργασιακό περιβάλλον που παρέχεται από την επιχείρηση.

Ο όρος ασφάλεια παραπέμπει στην προστασία των εργαζομένων από ατυχήματα που προκαλούνται στο χώρο εργασίας, ενώ ο όρος υγεία σχετίζεται με την αποτροπή εμφάνισης φυσικής ή ψυχικής ασθένειας.

Πως ορίζεται και πως προκαλείται το εργατικό ατύχημα;

Ως εργατικό ατύχημα μπορεί να οριστεί κάθε ανατομική βλάβη ή λειτουργική διαταραχή που προκαλείται σε έναν εργαζόμενο:

• κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή με αφορμή αυτήν ή, και σε ορισμένες  περιπτώσεις, κατά τη διαδρομή από το σπίτι προς την εργασία και επιστροφή

• οφείλεται σε επιδράσεις των συνθηκών εργασίας και προκαλείται από απότομο, βίαιο, εξωτερικό συμβάν ή υπέρμετρη προσπάθεια που επιφέρει πρόσκαιρη ή διαρκή ανικανότητα για εργασία

Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι τραυματικές για τον ίδιο τον εργαζόμενο και την οικογένειά του, την επιχείρηση, και μπορεί επίσης να είναι οικονομικές, κοινωνικές κλπ.

Τα ατυχήματα στο χώρο εργασίας προκαλούνται συνήθως είτε από τυχαία περιστατικά, είτε από επισφαλείς συνθήκες εργασίας και επισφαλείς ενέργειες των εργαζομένων και οφείλονται σε ανθρώπινους, σε επαγγελματικούς και περιβαντολλογικούς παράγοντες.

‘Άλλες αιτίες ατυχημάτων που σχετίζονται με τις συνθήκες εργασίας μπορούν να αναφερθούν ...

• έντονη πίεση για γρήγορη ολοκλήρωση της εργασίας

• στρες των εργαζόμενων

• ανεπαρκές κλίμα ασφάλειας

• εξαντλητικά ωράρια και κούραση

• εχθρότητα και αντιπαλότητα μεταξύ των εργαζομένων

• κακές συνθήκες διαβίωσης

Στο ερώτημα γιατί οι εργαζόμενοι δεν τηρούν τα μέτρα ασφάλειας ή ενεργούν και συμπεριφέρονται με μη ασφαλείς τρόπους στο χώρο εργασίας αυτό μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ό,τι ...

• δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι για τις σωστές διαδικασίες ασφαλείας

• στο περιβάλλον εργασίας υπάρχει στρες, υπερένταση και καταπόνηση

• αναπτύσσουν δικές τους, πολλές φορές κακές, εργασιακές συνήθειες

• αιτία είναι η προσωπική στάση λόγω προσωπικότητας ή δεξιότητες των εργαζομένων

Τι ασθένειες προκαλούνται συνήθως στο εργασιακό περιβάλλον;

Οι σύγχρονες επαγγελματικές παθήσεις που προκαλούνται στο εργασιακό περιβάλλον διακρίνονται σε ...

• οργανικές βλάβες και χρόνιες νόσοι που οφείλονται στο κάπνισμα, αναθυμιάσεις, κλπ

• οργανικές ασθένειες, ατυχήματα που οφείλονται στην κατανάλωση αλκοόλ και στη χρήση ναρκωτικών ουσιών

• ψυχοσωματικές παθήσεις συνέπεια ασκούμενης βίας και κακοποίησης στο χώρο εργασίας (bullying/mobbing, σεξουαλική παρενόχληση) ή στο εργασιακό άγχος

• Σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου (κακή ποιότητα αέρα) à δύσπνοια, ξερόβηχας, ρινόροια, κεφαλόπονος, κλπ)

• Σύνδρομο επαγγελματικής εξάντλησης (αυπνία, κεφαλαλγία, κλπ)

Παραδείγματα κινδύνων για την υγεία των εργαζομένων :

• Φυσικοί κίνδυνοι - θόρυβος, ραδιενέργεια, ηλεκτροσόκ, κλπ

• Χημικοί κίνδυνοι - σκόνες (αμίαντος), αέρια (CO2), υγρά (καθαριστικά. φυτοφάρμακα), κλπ

• Εργονομικοί κίνδυνοι - εργασιακό άγχος, ανταγωνισμός, μη ορθή στάση του σώματος σε σχέση με τον υπολογιστή, κλπ

• Βιολογικοί κίνδυνοι - βακτηρίδια (που προκαλούν αρρώστιες  όπως  τροφική δηλητηρίαση, σταφυλόκοκκος, μύκητες, ιοί (ιπατίτης, SARS), κλπ

Μέτρα (ενδεικτικά) για τη προάσπιση της υγείας των εργαζομένων και τη πρόληψη ατυχημάτων:

• μείωση των επισφαλών συνθηκών

• μείωση επισφαλών ενεργειών

• επιλογή εργαζόμενων με σκοπό τη μείωση επισφαλών ενεργειών

• αφίσες και άλλα μέσα πληροφόρησης

• κίνητρα και θετικές ενισχύσεις

• καθιέρωση μιας πολιτικής ασφάλειας

• θέσπιση συγκεκριμένων στόχων ελέγχου απωλειών

• διενέργεια περιοδικών επιθεωρήσεων ασφάλειας και υγείας

• υιοθέτηση μιας κουλτούρας ασφάλειας

• προφανής δέσμευση της διοίκησης

• ενημερώσεις εργαζομένων σε θέματα ασφάλειας

• ανάθεση κρίσιμων λειτουργιών ασφάλειας σε συγκεκριμένα άτομα ή ομάδες

• συνεχή διαδικασία προσδιορισμού και διόρθωσης των κινδύνων στο χώρο εργασίας

Ο εργοδότης θα πρέπει να είναι ενήμερος και να τηρεί την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία για την υγεία και ασφάλεια στο χώρο εργασίας, όπως κατάλληλη από εργονομικής άποψης διαμόρφωση του περιβάλλοντος, ορισμός τεχνικού ασφαλείας και Γιατρού Εργασίας (ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης, κλπ). Η μέριμνα για την προστασία των εργαζομένων πρέπει να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για τον εργοδότη, διότι το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο επιβίωσης και ανάπτυξης της επιχείρησής του.

Πηγή: Δημήτρης Γρέβιας, μέλος του ΚΕΜΕΛ και ειδικός στη Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού, σε συνεργασία με συναδέλφους του ΚΕΜΕΛ